ΜΑΓΙΚΟΙ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΙ ΣΤΟ ΑΠΕΡΑΝΤΟ ΓΑΛΑΖΙΟ ΤΟΥ ΙΟΝΙΟΥ

ΣΤΡΟΦΑΔΙΑ
( Φωτό απο την επισκεψη της παρεας στο πανεμορφο νησακι το Ιονιου)

Σε μία απόσταση γύρω στα 20 ναυτικά μίλια από το νοτιότερο σημείο της Ζακύνθου, (37 ν.μ. από το Λιμάνι της Zακύνθου) και 22 ν.μ. περίπου από τη δυτικά παράλια της Πελοποννήσου, εντοπίζονται δύο μικρά νησιά που υπάγονται στο Δήμο Ζακυνθίων και τα οποία χαρακτηρίζονται από τεράστια ιστορική, θρησκευτική και πολιτισμική σημασία καθώς επίσης και από ανεκτίμητη περιβαλλοντική αξία. Είναι τα Στροφάδια ή όπως αλλιώς θα μπορούσε κάποιος να πει τα Γκαλαπάγκος του Ιονίου!Με μία πρώτη ματιά τα Στροφάδια δίνουν την εντύπωση ενός συμπλέγματος από δύο έρημα, μικρά, απομονωμένα νησιά και μερικές ξέρες συνολικής έκτασης 4 τ. χλμ, που καλύπτονται στο μεγαλύτερο ποσοστό τους από αραιούς θαμνώνες. Φυσικά εδώ δεσπόζει το επιβλητικό Καστρομονάστηρο της Θεοτόκου της Παντοχαράς το οποίο έχτισε στο πρώτο μισό του 13ου αιώνα η Ειρήνη, θυγατέρα του Αυτοκράτορα της Νίκαιας Θεοδώρου Λασκάρεως, και το οποίο ανακαινίσθηκε από τον Αυτοκράτορα Ιωάννη Ε΄ γύρω στα 1440 μ.Χ. Tόσο το συνολικό κτιριακό συγκρότημα του Μοναστηριού των Στροφάδων όσο και οι δύο νησίδες ανήκουν διοικητικά και ιδιοκτησιακά στην Ιερά Μονή Στροφάδων και Αγίου Διονυσίου Ζακύνθου. Στα Στροφάδια εξάλλου ασκήτεψαν πολλοί επώνυμοι και ανώνυμοι μοναχοί, μεταξύ αυτών και ο Άγιος Διονύσιος. Σήμερα, στη Μονή ζει ο σεβάσμιος ιερομόναχος Γρηγόριος, ο οποίος εδώ και πολλά χρόνια δεν έχει αποχωριστεί ούτε για μια στιγμή ο μοναστήρι και τα νησάκια.Αναφοράς χρήζει επίσης και ο φάρος ο οποίος από το 1887 υπάρχει στο δυτικό άκρο του μεγαλύτερου από τα δύο νησιά, έχει εμβέλεια αρκετών μιλίων και πλέον λειτουργεί με φωτοβολταϊκά, αφήνοντας τα σημάδια του πρόσφατου παρελθόντος να αποτυπώνονται στο μισογκρεμισμένο κτήριο των φαροφυλάκων που εργάζονταν κάποτε εκεί.Ακόμα και ο πιο άπειρος παρατηρητής δεν αργεί να διαπιστώσει ότι αυτά τα ωκεάνιου τύπου νησάκια, κυριολεκτικά στο μέσο του πουθενά, σφύζουν από άγρια ζωή. Και μάλιστα ζωή με φτερά! Για το λόγο αυτό αποτελούν μέρος του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Ζακύνθου και ο χερσαίος καθώς και θαλάσσιος χώρος τους βρίσκεται στη διαχειριστική εποπτεία του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Ζακύνθου. Παράλληλα αποτελούν Καταφύγιο Άγριας Ζωής και έχουν ενταχθεί στον αρχικό κατάλογο* τόπων κοινοτικής σημασίας του Δικτύου ΦΥΣΗ 2000 (κωδικός: GR2210003), για τη μεσογειακή βιογεωγραφική περιοχή σύμφωνα με την οδηγίας 92/43/ΕΟΚ, μια και γιατί εκτός των σημαντικών οικοσυστημάτων που υπάρχουν στην επιφάνειά τους, αποτελoύν σημαντική περιοχή για τα πουλιά.Πράγματι, πολλά θα μπορούσαν να ειπωθούν για την αξία των νησιών αυτών κατά τη μεταναστευτική περίοδο, και ιδιαίτερα κατά την εαρινή, αφού αποτελούν έναν ενδιάμεσο σταθμό ξεκούρασης και τροφοληψίας για δεκάδες είδη πουλιών, ερχόμενα από την υποσαχάρια Αφρική περνώντας στην Ευρώπη από τη μεριά της Δυτικής Κρήτης, τα Αντικύθηρα και Κύθηρα, στρίβοντας από Γύθειο και Γιάλοβα και φθάνοντας στις Πλωτές (έτσι όπως αλλοιώς λέγονται τα Στροφάδια λόγω του χαμηλού υψομέτρου τους, το οποίο και δεν ξεπερνά τα 22m). Η σημαντικότητα των νησιών αυτών για τη μετανάστευση ενισχύεται εκτός από τον απομονωμένο χαρακτήρα τους και την ύπαρξη δεκάδων πηγαδιών με νερό, και από το μωσαϊκό ενδιαιτημάτων που συνθέτει η συνύπαρξη καλλιεργειών με σιτηρά, εποχικών υγροτοπικών εκτάσεων, αδιατάρακτων συστημάτων όπως το μοναδικό αιωνόβιο πυκνό κεδροδάσος (Juniperus phoenicea), οι θαμνώδεις εκτάσεις αειφύλλων με κυρίαρχα είδη τον Σχίνο (Pistacia lentiscus), το Πουρνάρι (Quercus coccifera), την Δάφνη (Laurus nobilis), το Φιλλύκι (Phillyrea media) και τη Μυρτιά Myrtus communis καθώς και η παρουσία φυτοκοινωνιών με Euphorbia dendroides και Sarcopoterium spinosum.Από τα πιο σημαντικά μεταναστευτικά είδη που παρατηρούνται σε μεγάλους αριθμούς στα νησιά, περίοπτη θέση κατέχουν τα Τρυγόνια (Streptopelia turtur) τα οποία φτάνουν στην Ελλάδα τον Αύγουστο με Σεπτέμβριο κατερχόμενα από πιο Βόρειες χώρες, στις οποίες είχαν πάει περνώντας πάλι από τη χώρα μας, όταν έρχονται από την Αφρική τους ανοιξάτικους μήνες προκειμένου να αναπαραχθούν. Τα Στροφάδια αποτελούν σημαντικό πέρασμα για το είδος αυτό το οποίο δυστυχώς αποτελεί δημοφιλές θήραμα για λαθροθήρες που δραστηριοποιούνται στην περιοχή.Άλλα σημαντικά μεταναστευτικά είδη παγκόσμιου ενδιαφέροντος σύμφωνα και με την τελευταία αναθεώρηση του σχετικού καταλόγου από το BirdLife International, είναι αρπακτικά όπως ο Στικταετός Aquila clanga, το Κιρκινέζι Falco naumanni, και η Βαλτόπαπια Aythya nyroca, ενώ φυσικά άφθονα είναι και τα πιο κοινά χελιδόνια. Ιδιαίτερη αναφορά μπορεί να γίνει σε σημαντικά είδη που παρατηρούνται στην περιοχή και για τα οποία η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία έχει υλοποιήσει προγράμματα προστασίας. Τέτοια είναι ο Μαυροπετρίτης (Falco eleonorae) ο οποίος σε όλο το Ιόνιο καταγράφεται μόνο στις δυτικές ακτές της Ζακύνθου και στα Στροφάδια, και ο Αιγαιόγλαρος (Larus audouinii).Επιπλέον κάποια από τα πολλά είδη που μπορεί να συναντήσει κανείς στο νησιωτικό σύμπλεγμα των Στροφάδων είναι ο κοινός Ασημόγλαροs (Larus michahellis) ο Μύχος (Puffinus yelkouan) που φωλιάζει στις βραχώδεις ακτές των νησιών, ο Τσαλαπετεινός (Upupa epops) ο Μαυροτσιροβάκος (Sylvia melanocephala) το Βραχοκιρκίνεζο (Falco tinnunculus) η Μικρογαλιάντρα (Calandrella brachydactyla) ο Αετομάχος (Lanius collurio) ο Καστανολαίμης (Saxicola rubetra) ο Θαμνοφυλλοσκόπος (Phylloscopus trochilus) ο Φλώρος (Carduelis chloris) και ο Μυγοχάφτης (Muscicapa striata).Αν κάποιος πάντως θα ήθελε να αποδώσει σε ένα είδος ορνιθοπανίδας συμβολική αξία για τα Στροφάδια, αυτό θα μπορούσε κάλιστα να είναι ο Αρτέμης (Calonectris diomedea), ένα μεταναστευτικό θαλασσοπούλι που καταυθάνει στη Μεσόγειο το Μάρτη και φεύγει πάλι τον Οκτώβριο προς το Νότιο Ατλαντικό ωκεανό. Και στα δύο νησιά όπου αναπαράγεται ο φτερωτός θαλασσοπόρος εντοπίζονται σημαντικότατες αποικίες. Αν και η καταμέτρηση τους βέβαια αποτελεί μία επίπονη διαδικασία καθώς οι Αρτίνες όπως τις λένε οι ντόπιοι φτιάχνουν φωλιές σε βαθειές σχισμές βράχων ή κάτω από πυκνή θαμνώδη βλάστηση κοντά στις ακτές, και επιστρέφουν σε αυτές με τη δύση του ηλίου για να θρέψουν τους νεοσσούς τους, εντούτοις τα πρακαταρκτικά αποτελέσμα πρόσφατης έρευνας της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας σε συνεργασία με το Τμήμα Οικολογίας και Περιβάλλοντος του ΑΤΕΙ Ιονίων Νήσων ήταν άκρως εντυπωσιακά!Στην πραγματικότητα η πρώτη αυτή προσπάθεια ανίχνευσης και καταγραφής θέσεων φωλιάσματος, έδειξαν ότι τουλάχιστον στη νήσο Σταμφάνη που αποτελεί και το μεγαλύτερο από τα δύο νησιά υπάρχουν πολλές δεκάδες φωλιές Αρτέμηδων. Το ίδιο εκτιμάται ότι συμβαίνει και στη νήσο Άρπυια, δηλαδή στο μικρότερο νησί, όπου τα καλοκαιρινά βράδια πραγματοποιούνται ιδιόμορφες καλοκαιρινές «συναυλίες» από τους Αρτέμηδες που καταφθάνουν, έχοντας ως κοινό τουρίστες και ψαράδες που δένουν τα σκάφη τους στους απάνεμους κολπίσκους του νησιού. Αυτά τα καλέσματα των Αρτέμηδων έδωσαν τροφή και στη φαντασία των αρχαίων Ελλήνων, αποδίδοντας τα σε απόκοσμα και λυσσασμένα ουρλιαχτά φτερωτών γυναικείων μορφών που υπηρετούσαν τον Άδη, ονομάζονταν Άρπυιες (άρα και καθόλου τυχαίο το όνομα του μικρού νησιού), προκαλούσαν το κακό και σπέρναν τον πανικό στους θαλασσοπόρους με τα φρενιασμένα χτυπήματα των φτερούγων τους.Η πιο σημαντική απειλή που φαίνεται να υπάρχει για τους Αρτέμηδες αφορά κατά κύριο λόγο στη θηρευτική πίεση που ασκούν οι αρουραίοι (Rattus sp.) και οι οποίοι ιδιαίτερα στις πιο προσβάσιμες φωλιές αποτελούν τον φόβο και τον τρόμο για αυγά νεοσσούς, ακόμα και για τα ώριμα άτομα. Πάντως η μεγάλη αποικία από το συγκεκριμένο θαλασσοπούλι στα Στροφάδια σε συνδυασμό με την παρατήρηση αρκετών ειδών κητωδών στην ευρύτερη περιοχή όπως Φυσητήρες (Physeter macrocephalus), Ζιφιοί (Ζiphius cavirostris), Δελφίνια (Delphinus delphis), Ζωνοδέλφινα (Stenella coeruleoalba), Σταχτοδέλφινα (Grampus griseus), και Ρινοδέλφινα (Tursiops truncatus), τεκμηριώνουν τη μεγάλη παραγωγικότητα του θαλάσσιου οικοσυστήματος στην περιοχή.Εν κατακλείδι θα μπορούσε να πει κανείς ότι τα Στροφάδια αποτελούν έναν τόπο που παρουσιάζει ιδιαίτερο ερευνητικό, μελετητικό και τουριστικό ενδιαφέρον τόσο για επιστήμονες διαφόρων κλάδων όσο και για τους απλούς λάτρεις της άγριας φύσης.